Voorgeschiedenis en het eerste kerkgebouw
Het dorp Emst is eigenlijk nog niet oud. Emst is eigenlijk pas echt ‘dorp’ (een kerkdorp) geworden op het moment dat er een kerk werd gebouwd. Dit was in 1866. Vóór die datum moest men vanuit Emst lopend naar de Grote kerk in Epe. In 1861 werd de eerste aanvraag bij de kerkenraad te Epe ingediend om in Emst een eigen gemeente te stichten. De kerkenraad van Epe was hier eerst niet voor. Toch bleef de wens om een eigen kerk te stichten bestaan en werd in een vergadering van 9 januari 1862 een plan opgesteld om te komen “tot stichting van een kerk en pastorie te Emst”. Een jaar later werd het financiële gedeelte reeds afgehandeld voor een te stichten zelfstandige gemeente te Emst. De Generale Synode van de Nederlandse Hervormde Kerk heeft op 11 juli 1864 besloten toestemming te geven voor het stichten van een kerk in Emst.
In de vergadering van 26 januari 1865 van kerkvoogden en notabelen van Epe werd besloten aan de kerkelijke gemeente van Emst, 0.60 HA grond af te staan.
Op 5 september 1865 vond bij de heer G. Lange in het Wapen van Epe, de aanbesteding van kerk en pastorie plaats. De laagste inschrijvers waren ‘Johannes Cornelis de Bruin, Carel Schut en Gerrit de Bruin, timmerlieden te Vaassen, welke aannemers dat werk wensen te verrichten voor de som van Dertienduizend vijfhonderd en vier en veertig gulden, zegge Fl. 13.544,00.’
De oud-burgemeester van Epe, de heer G. W. van der Feltz heeft op 19 maart 1866 de eerste steen gelegd. Deze eerste steen is met een gedeelte van de voormuur bij de kerkbrand van 1930 intact gebleven en is nog te zien in het voorportaal van de huidige kerk.
Predikanten
Als de kerk en de pastorie klaar zijn kan er met het beroepingswerk worden begonnen.
Op zondag 8 mei 1868 is het dan zover. Candidaat Sels uit Deventer doet zijn intrede in de nieuwe gemeente, na bevestigd te zijn door de consulent Ds. Worst uit Epe.
In de vergadering van 4 december 1868 wordt een kerkenraad benoemd.
Over de verkiezingen van kerkvoogden is niets in de boeken terug te vinden.
Ds. G. van Rhijn (predikant te Emst van 1902-1908) was de eerste rechtzinnige predikant. Hij kan worden beschouwd als de grondlegger van het in onze gemeente bestaande jeugdwerk. De oprichting van een Jongelings-, Meisjes-, Zang-, en Knapenvereniging, en tevens van de Zondagsschool is mede het werk geweest van het echtpaar Van Rhijn. Uit dankbaarheid voor het vele werk dat hij in onze gemeente mocht doen is in 1961 een straat in Emst naar hem genoemd: de Ds. Van Rhijnstraat.
Met de komst van Ds. R. Bartlema ging onze gemeente over naar de Hervormd-Gereformeerde richting. Hij diende de gemeente van 1914-1916.
Bekijk ook het overzicht van alle predikanten van Emst.
Brand in 1930 en de bouw van een nieuwe kerk
Maandagmorgen 6 januari 1930 omstreeks 6.00 uur brandde de kerk af. De Emster brandweer was spoedig ter plaatse maar was niet in staat het vuur te bedwingen, want men beschikte slechts over een ouderwets brandspuitje. De brandweer van Epe en Vaasen moest te hulp komen.
Een dag later werd er al een vergadering belegd en werd er een houten noodkerk gebouwd. De noodkerk stond op de huidige parkeerplaats en zondag 19 januari werd hier reeds de eerste dienst na de brand gehouden.
Op woensdag 14 mei 1930 vond in “de Nieuwe Kroon” (huidig restaurant aan de Hoofdweg) de aanbesteding van de wederopbouw van de afgebrande kerk plaats.
“De laagste inschrijver was den heer R. v.d. Wijk te Heerenveen voor Fl 25.220,00 aan wien dit werk werd opgedragen. Laagste inschrijver voor het schilderwerk was de heer Schraven te Oldenbroek voor Fl 1.450,00.”
De kerk werd op de oude fundamenten herbouwd.
De nieuw herbouwde kerk werd op zondag 28 december 1930 door Ds. A.G. Oosterhuis ingewijd met als tekst 1 Kon. 8:29
“Dat Uwe oogen nacht en dag open zijn over dit huis”
Uitbreiding en restauratie kerkinterieur
In 1999 is de kerk uitgebreid met ongeveer 50 zitplaatsen door middel van een zij-vleugel. De reden was dat het aantal kerkgangers gestadig steeg! Er moesten vaak stoelen worden bijgezet, zeker ook als vakantiegasten in het hoogseizoen onze diensten kwamen meemaken.
In 2002 heeft de kerkvoogdij besloten tot een grondige renovatie van het interieur van de kerk. Deze renovatie is mede dankzij sponsoren en veel vrijwilligers in zeer korte tijd uitgevoerd: na enige voorbereiding werd op 2 januari 2003 de echte start gemaakt en op 16 februari kon de eerste dienst weer in de kerk worden gehouden.
Het meest zichtbaar is de keuze voor nieuwe, warmere kleuren op plafond en muren. Verder zijn de oude lampen vervangen door prachtige kroonluchters. Ook de preekstoel is gewijzigd; de onderkant loopt nu meer spits toe en er zijn panelen aangebracht. Verder zijn de panelen op de deuren weer in oude(re) staat hersteld, wat het geheel een karakteristieke aanblik geeft.
Luidklok
In de toren hangt een luidklok. De oorspronkelijke klok is in 1943 door de Duitsers geroofd. In 1949 kwam er een nieuwe klok. Hij weegt 250 kilo en er staat een gedicht op van de hand van wijlen dhr. L. Schouten:
‘De vorige werd naar ’t vuur verwezen,
In haar plaats ben ik verrezen,
‘k Nood als zij met sterker klanken
‘Kom dan, kom om God te danken.’’
Bronnen bij bovenstaande tekst:
diverse archiefstukken uit archief Herv. gemeente Emst
M. v.d. Esschert, ‘Honderd jaar Hervormde Gemeente Emst’ (1966)
Stichting Schaapskooi Emst, ‘Emst uut de olde deuze’ (1992)